Het kabinet neemt het advies van de Gezondheidsraad over om een meerjarig blootstellingsonderzoek te starten onder omwonenden van bollenvelden, fruitboomgaarden en andere teelten met een intensief gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Tegelijkertijd moet er ook naar de gezondheidseffecten worden gekeken. Het kabinet heeft het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) al gevraagd voorbereidingen te treffen om een meerjarig blootstellingsonderzoek te kunnen starten. Dat schrijft staatssecretaris Mansveld van Infrastructuur en Milieu mede namens minister Schippers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en staatssecretaris Dijksma van Economische Zaken aan de Tweede Kamer.

Antwoorden van staatssecretaris Dijksma (EZ) op vragen van de Kamerleden Ouwehand (PvdD), Jacobi (PvdA), Van Gerven (SP), Graus (PVV), Schouw (D66), Klaver (GroenLinks) en Klein (50Plus) over de gevolgen van het grondontsmettingsmiddel metamnatrium op de volksgezondheid, het milieu en de natuur (bijlage). Dijksma gaat binnenkort in gesprek met landbouworganisatie LTO over het gebruik van het grondontsmettingsmiddel metam natrium. In een reactie schrijft de toxicoloog Henk Tennekes dat de hand van Jaap van Wenum van de LTO onmiskenbaar is bij de beantwoording van de Kamervragen. Tennekes wijst op de enorme gezondheidsrisico's voor omwonenden (van landbouwgebieden) die met het gebruik van dit grondontsmettingsmiddel verbonden zijn. Het heeft er alle schijn van dat deze risico's ondergeschikt worden gemaakt aan het overschot op de handelsbalans, aldus Tennekes.

Het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) heeft tijdens de collegevergadering van januari 2014 besloten tot beperking van de toelating van de imidaclopridhoudende gewasbeschermingsmiddelen Admire, Gaucho Tuinbouw en Kohinor 700 WG. Aanleiding daartoe is nieuwe wetenschappelijke kennis over emissies en restwaterzuivering en een recente publicatie over het effect van imidacloprid op waterorganismen. Het verzoek tot herregistratie van Gaucho per 31 januari 2014 is niet toegekend vanwege het risico van het middel voor vogels. In een reactie schrijft de toxicoloog Henk Tennekes dat het - gezien de extreme verontreiniging van het oppervlaktewater met imidacloprid die sinds 2004 vooral in het westen van Nederland goed gedocumenteerd is (zie bijgevoegde tabel) - absoluut onverteerbaar is dat het Ctgb sinds 2009 bij de (her)beoordeling van imidacloprid het werk van zeer gerenommeerde toxicologen buiten beschouwing heeft gelaten en pas maatregelen nam nadat na een inhaalslag (in het laboratorium van Paul van den Brink) in Wageningen de al lang bekende risico's van imidacloprid voor geleedpotigen volledig werden bevestigd.

Veel vogelsoorten, waaronder vooral soorten van open duinen, zijn sinds 1990 achteruitgegaan.Veel dagvlinders komen in 1992 minder voor dan halverwege de vorige eeuw en een aantal soorten gaat ook na 1992 nog achteruit. Als geheel gaat de groep van libellen in de duinen sinds 1999 achteruit. De trend van drie soorten is nog onzeker en één soort, de paardenbijter vertoont een sterke achteruitgang. In het westen van Nederland is het oppervlaktewater sterk verontreinigd met pesticiden waaronder neonicotinoiden die uitzonderlijk giftig zijn voor ongewervelde dieren. Het gaat om de regio's Delfland, Rijnland en Bommelerwaard, waar de intensieve bollen- en bloementeelt grote hoeveelheden chemicaliën gebruikt. Gemiddeld verspreiden boeren zeven kilo chemicaliën over een hectare, in de bloembollenteelt is dat 42 kilo en in de bloementeelt 32 kilo. Deze milieuverontreiniging vormt een ernstige bedreiging voor ongewervelde dieren en soorten die van ongewervelde dieren afhankelijk zijn.

Een nieuw EU project – Biocomes - biedt boeren, tuinders en bosbouwers uitzicht op tenminste elf nieuwe duurzame gewasbeschermingsmiddelen. Het betreft biologische gewasbeschermingsmiddelen die zijn gebaseerd op de natuurlijke vijanden van een schadelijk organisme. Ze worden ontwikkeld voor de bestrijding van belangrijke plantenziekten zoals echte meeldauw in granen, Monilinia vruchtrot in fruit en plaaginsecten als de plakker (Lymantria dispar) en de dennensnuitkever in de bosbouw. De nieuwe producten zullen milieuvriendelijke alternatieven bieden voor belangrijke chemische gewasbeschermingsmiddelen in de Europese land- en tuinbouw en in de bosbouw.

Binnenkort komt staatssecretaris Sharon Dijksma met een aangepast voorstel voor een nieuwe Wet natuurbescherming. Een wet die van grote invloed zal zijn op de toekomst van onze natuur. Voor de gezamenlijke natuur-, landschaps- en dierenwelzijnsorganisaties reden om een visie uit brengen waarin we aangeven wat volgens ons de hoofdpunten van de nieuwe wet moeten zijn. Alleen met een duidelijke visie op het doel en de inhoud van de wet zal deze maximaal kunnen bijdragen aan behoud en herstel van de Nederlandse natuur.

Gebruiken bloembollenkwekers en andere agrariërs verboden bestrijdingsmiddelen? ,,Onzin.’’ Piet Groen van leverancier CAV Agrotheek durft er zijn handen voor in het vuur te steken. ,,We kijken wel uit. De boetes van de Voedsel- en Warenautoriteit zijn fors’’, vult akkerbouwer en regionaal LTO-bestuurder Henk Geerligs aan. Boetes kunnen oplopen tot 20.000 euro. Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier stuitte op veel plaatsen op vijf verboden middelen in het oppervlaktewater. Residuen van dinoterb zijn her en der aangetroffen, in te hoge gehaltes. Dinoterb is sinds 1998 niet toegestaan. De conclusie dat agrariërs zich schuldig maken aan illegaal gebruik van landbouwgif, wijzen Groen en Geerligs pertinent van de hand. Het hoogheemraadschap houdt nog een slag om de arm en wacht nader onderzoek af. Door afspoeling belanden middelen in de sloten. ,,Veel stoffen breken in de bagger op de bodem niet of langzaam af. Met metingen kom je ze dan tegen’’, zegt Henk Geerligs. Landelijk specialist gewasbeschermingsmiddelen van agrarische belangenorganisatie LTO Jaap van Wenum bevestigt dat. Van Wenum: ,,Zolang stoffen niet worden blootgesteld aan zon en zuurstof, blijven ze soms jarenlang persistent. Zolang er niet wordt gebaggerd, blijven ze aanwezig.’’ Op veertig locaties heeft het waterschap gecontroleerd. Bij 21 van de 49 ontdekte stoffen waren de toegestane concentraties te hoog. Gifdeskundige Henk Tennekes uit Zutphen schrikt van de uitkomsten. Over dinoterb zegt hij: ,,Deze stof is zeer gevaarlijk voor organismen die in het water leven.'' Volgens Tennekes is de stof ook - vanwege zijn vluchtigheid en hoge giftigheid voor zoogdieren - een bedreiging voor omwonenden van landbouwgebieden. ,,Vooral voor zwangere vrouwen.''

Dat bepleit de Gezondheidsraad in een woensdag uitgebracht rapport aan het kabinet. Volgens de raad is er namelijk te weinig bekend over de gezondheid van omwonenden van landbouwpercelen in Nederland waarop de chemische middelen worden gebruikt, zoals in de bollen- en fruitteelt. Uit buitenlandse onderzoeken komen aanwijzingen dat omwonenden gezondheidsrisico's kunnen lopen, schrijft de raad. Ook Nederland moet de effecten van gewasbeschermingsmiddelen op de gezondheid van omwonenden van akkers onderzoeken, aldus de Gezondheidsraad. Er komen nu regelmatig meldingen binnen van plattelandsbewoners die last hebben van misselijkheid of irritaties aan huid, ogen en luchtwegen. Deze mensen maken zich zorgen over hun gezondheid. Het onderzoek moet zich volgens de raad richten op de boeren, hun gezinsleden en omwonenden. Daarbij moet vooral worden gekeken naar vrouwen in de vruchtbare leeftijd en jonge kinderen.

Die kan een belangrijke impact hebben op het gedrag van de 1,2 miljard rooms-katholieken in de wereld. Veel details zijn er niet: de persdienst van het Vaticaan liet weten dat “de paus is beginnen schrijven aan een tekst rond ecologie”. Wanneer die er komt, is nog niet duidelijk. Ook is nog niet helemaal zeker dat de tekst uitgroeit tot een encycliek “omdat het project nog in een vroeg stadium is”, zegt het Vaticaan. Dat de paus milieu belangrijk vindt, bleek al toen hij zijn gekozen naam bekendmaakte: hij noemde zichzelf naar Franciscus van Assisi, de patroonheilige van de dieren en het milieu. De paus had die naam gekozen, zei hij net na zijn verkiezing, omdat Franciscus “ons een diep respect voor de hele schepping bijbracht en bescherming voor ons milieu, dat al te vaak, in plaats van het goed te behandelen, uit winstbejag uitgebuit wordt.”

Inwoners van een Argentijns stadje hebben een belangrijke overwinning behaald tegen biotechnologiereus Monsanto. De rechtbank veegde de bouwvergunning voor de nieuwe fabriek in hun stadje, een van de grootste Monsanto-fabrieken voor ggo-maïszaaigoed, helemaal van tafel. De rechtbank zegt dat de bouwvergunning voor de fabriek in Malvinas Argentinas, in de provincie Córdoba, ongrondwettelijk is. Een vergunning is pas mogelijk als een milieu-impactstudie is uitgevoerd en een openbaar onderzoek heeft plaatsgevonden, concludeert de rechter. De installatie moet een van de grootste Monsanto-fabrieken voor maïszaaigoed worden. Monsanto is een van de belangrijkste producenten van genetisch gemodificeerde zaden (ggo-zaden) ter wereld.