Het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) heeft tijdens de collegevergadering van januari 2014 besloten tot beperking van de toelating van de imidaclopridhoudende gewasbeschermingsmiddelen Admire, Gaucho Tuinbouw en Kohinor 700 WG. Aanleiding daartoe is nieuwe wetenschappelijke kennis over emissies en restwaterzuivering en een recente publicatie over het effect van imidacloprid op waterorganismen. Het verzoek tot herregistratie van Gaucho per 31 januari 2014 is niet toegekend vanwege het risico van het middel voor vogels. In een reactie schrijft de toxicoloog Henk Tennekes dat het - gezien de extreme verontreiniging van het oppervlaktewater met imidacloprid die sinds 2004 vooral in het westen van Nederland goed gedocumenteerd is (zie bijgevoegde tabel) - absoluut onverteerbaar is dat het Ctgb sinds 2009 bij de (her)beoordeling van imidacloprid het werk van zeer gerenommeerde toxicologen buiten beschouwing heeft gelaten en pas maatregelen nam nadat na een inhaalslag (in het laboratorium van Paul van den Brink) in Wageningen de al lang bekende risico's van imidacloprid voor geleedpotigen volledig werden bevestigd.
Imidacloprid is één van de neonicotinoïden waarvan de toelatingen vorig jaar zijn ingeperkt door de Europese Commissie wegens risico’s voor bijen. Nieuw Nederlands onderzoek heeft in 2013 uitgewezen dat niet alleen voor bijen maar ook voor waterorganismen de risico’s van imidacloprid groter zijn dan gedacht. Vooruitlopend op Europese besluitvorming heeft het Ctgb op basis van dit Nederlandse onderzoek de toelatingen van Admire, Gaucho Tuinbouw en Kohinor 700 WG ingeperkt en het gebruik aan nadere voorwaarden verbonden.
In 2013 hebben onderzoekers van Alterra Wageningen UR een studie gepubliceerd over het effect van imidacloprid op waterorganismen. Uit deze studie bleek dat bepaalde waterorganismen, namelijk ééndagsvliegen, gevoeliger zijn voor chronische blootstelling aan imadcloprid dan eerder werd aangenomen. Op basis hiervan heeft het RIVM het bestaande model voor de maximaal toegestane belasting van imidacloprid in oppervlaktewater doorgerekend en geadviseerd een nieuwe, lagere norm vast te stellen. Aan de hand van deze norm zijn de middelen opnieuw beoordeeld. Bij de herbeoordeling is tevens gebruik gemaakt van de kennis over nieuwe zuiveringstechnieken voor de gesloten teelt. De ontwerpbesluiten zijn ter inzage gelegd. Van deze hoor- en wederhoor mogelijkheid hebben de organisaties PAN Europe, Greenpeace, LTO Nederland, Unie van Waterschappen en de producenten van de middelen gebruik gemaakt.
De toelatingen van Admire, Gaucho Tuinbouw en Kohinor 700 WG zijn als gevolg van deze herbeoordeling gewijzigd. Naast de wijzigingen in de toepassingsgebieden zijn ook nadere voorwaarden verbonden aan het gebruik in de glastuinbouw en de fruitteelt. Voor de toepassingen in bedekte teelten zijn zeer strenge voorwaarden gesteld aan het lozen van filterspoelwater, drainwater bij substraatteelten en drainagewater. Deze afvalwaterstromen dienen een uitgebreide zuivering te doorlopen voordat lozing plaats vindt. De toepassingen voor Admire en Kohinor 700 WG in de onbedekte teelten zijn teruggebracht tot toepassingen in de teelt van appel en peer en enkele bloembol- en bloemknolgewassen. Bij appel en peer zijn aanvullende driftbeperkende methoden voorgeschreven. Er is een opgebruik- en aflevertermijn tot 1 mei 2014 vastgesteld.
Ook zijn in het kader van het reguliere toelatingsproces de middelen Admire en Gaucho Tuinbouw opnieuw beoordeeld en vervolgens geherregistreerd. Dat leidde ook tot beperkingen in de toepassingsgebieden. In de nu geldende wettelijk gebruiksvoorschriften voor deze middelen zijn ook de aanpassingen meegenomen die volgden uit de herbeoordeling vanwege het risico voor waterorganismen. De toelating van het middel Gaucho is per 31 januari 2014 verlopen. Bij de beoordeling in het kader van de verplichte herregistratie is gebruik gemaakt van nieuwe Europese richtlijnen voor de beoordeling van de risico’s voor vogels. Hierbij bleek dat het risico voor vogels groter was dan acceptabel wordt gevonden op grond van deze nieuwe criteria. Om die reden is Gaucho niet opnieuw geregistreerd. Gelet op de risico’s voor vogels is een opgebruik- en aflevertermijn toegekend tot 1 juli 2014.
Bronnen: Ctgb & Groene Ruimte, 03/02/14
http://www.groeneruimte.nl/nieuws/artikel.html?id=156076
- Login om te reageren
Schande Ctgb! Eerst moest van den Brink het verifiëren
In 2010 heeft de Nederlandse toxicoloog Henk Tennekes zijn ontdekking van 2009 dat de blootstellingstijd een versterkende werking op de toxiciteit van imidacloprid en thiacloprid voor ongewervelde dieren heeft, gepubliceerd in het vaktijdschrift Toxicology (zie bijlage). Deze versterkende werking van de tijd werd door Hermann Druckrey en Karl Küpfmüller theoretisch verklaard door omomkeerbaarheid van zowel de receptor binding als ook van de werking die van deze receptor binding uitgaat. De werking is dan proportioneel aan de dubbele integraal van concentratie over tijd, hetgeen neerkomt op een versterkende werking van de blootstellingstijd. Er is sinds 2004 sprake van zware oppervlaktewater verontreiniging met imidacloprid, die vooral in het westen van Nederland goed gedocumenteerd is, en deze milieuverontreiniging met imidacloprid vormt een dodelijke bedreiging voor ongewervelde dieren. Naar aanleiding van de Tennekes publicatie van 2010 had een beperking van de toepassingen van imidacloprid voor de hand gelegen. Henk Tennekes heeft sinds 2009 meerdere pogingen gedaan Wageningse experts van het immense gevaar van imidacloprid te overtuigen (echter zonder enig resultaat):
- Op 30 oktober 2009 tijdens een extra bijeenkomst van de werkgroep ‘Bestuivende insecten en gewasbeschermingsmiddelen en biociden’, die ook wel wordt aangeduid als de 'spuitschadecommissie'. In deze commissie die het Ctgb advies geeft, heeft een scala van organisaties zitting: o.a. Bijen@WUR, NBV (Nederlandse Bijenhouders Vereniging), nieuwe Voedsel & Waren Autoriteit (nVWA), Land- en Tuinbouw Organisatie Nederland (LTO) en farmaceuten (producenten):
- Op 3 november 2010 tijdens een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer van de Vaste commissie van Economische zaken, Landbouw en Innovatie over het Wetsvoorstel Wijziging van de Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden in verband met de implementatie van Europese regelgeving voor het op de markt brengen en het duurzaam gebruik van gewasbeschermingsmiddelen;
- Op 25 mei 2011 tijdens een voordracht in het Bijenhuis in Wageningen over de relatie tussen het gebruik van neonicotinoïde insecticiden en de verhoogde bijensterfte. Dit op uitnodiging van het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) in het kader van een herbeoordeling van de neonicorinoiden naar aanleiding van een aangenomen Tweede Kamer motie.
U zult echter in het herbeoordelingsrapport van het Ctgb (zie bijlage) tevergeefs zoeken naar een evaluatie van het Tennekes artikel, alhoewel staatssecretaris Bleker tijdens het algemeen overleg van de commissie ELI op 07-09-2011 glashard beweerde dat de visies van onafhankelijke wetenschappers waren meegenomen bij de herbeoordeling van de neonicotinoiden door het Ctgb. Over deze uitspraak van Bleker ontstond een felle discussie met PvdD Kamerlid Esther Ouwehand, die de staatssecretaris verweet de Kamer onjuist te informeren. Het Ctgb schreef op 20 februari 2012 dat er geen reden was de herbeoordeling neonicotinoïden te herzien en Staatssecretaris dr. Bleker schreef op 13 maart 2012 aan de Voorzitter van de Tweede Kamer over het werk van Tennekes: "Met behulp van de reactie van het Ctgb concludeer ik dat de artikelen (van o.a. Tennekes) geen ander licht werpen op de eerder uitgevoerde beoordeling van de groep van middelen gebaseerd op neonicotinoïden." Ondertussen werd in Wageningen een experimentele inhaalslag uitgevoerd in het laboratorium van Paul van den Brink om de chronische toxiciteit van imidacloprid voor aquatische ongewervelden te onderzoeken. De resultaten hebben de Tennekes publicatie in alle opzichten bevestigd. Het is absoluut onverteerbaar dat het Ctgb het werk van deze gerenommeerde toxicoloog jarenlang buiten beschouwing heeft gelaten. Ook is nu overtuigend gedocumenteerd dat de besluitvorming van het Ctgb - in ieder geval wat de toelatingen van imidacloprid betreft - heeft plaats gevonden buiten de wettelijke kaders waaraan deze instantie gebonden is. Het Ctgb dient derhalve ingrijpend te worden hervormd.
Bronnen: deze website
De inhaalslag in het lab van Paul van den Brink
The present study evaluated the acute and chronic toxicity of imidacloprid to a range of freshwater arthropods. Mayfly and caddisfly species were most sensitive to short-term imidacloprid exposures (10 tests), whereas the mayflies showed by far the most sensitive response to long-term exposure of all seven arthropod species tested (28-d EC10 values of approximately 0.03 µg/L). The results indicated a high aquatic risk of chronic exposure of imidacloprid to mayflies.
Bron:
Ivo Roessink, Lemessa B. Merga, Hans J. Zweers, Paul J. Van den Brink
Environ. Toxicol. Chem. 2013;32:1096–1100
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/etc.2201/abstract
Ctgb blijft in gebreke bij uitvoering wettelijke kaders
De toelating van bestrijdingsmiddelen is in Nederland wettelijk geregeld sinds 1947. In dat jaar werd de Wet Bestrijdingsmiddelen en Meststoffen van kracht. Deze wet, waarin de deugdelijkheid (werkzaamheid) van middelen centraal stond, is in 1962 vervangen door de Bestrijdingsmiddelenwet. Deze schrijft voor dat naast de deugdelijkheid ook de risico’s voor de gezondheid van de mens bij de toelaatbaarheidsbeoordeling betrokken moeten worden. Sinds de wetswijziging van 1975 geldt dat ook voor schadelijke nevenwerkingen in het milieu. Artikel 3 van de Bestrijdingsmiddelenwet geeft de criteria voor de toelating van een middel. Door de globale formulering bleef het begrip ‘schadelijke nevenwerkingen in het milieu’ echter lange tijd moeilijk te hanteren. Voor milieucriteria is in februari 1995 een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) ex art. 3a (Besluit milieutoelatingseisen bestrijdingsmiddelen) van kracht geworden (Stb95).
Per 23 december 2005 is het Besluit uniforme beginselen gewasbeschermingsmiddelen in werking getreden, onder intrekking van het Besluit milieutoelatingseisen bestrijdingsmiddelen (Staatsblad 2005, 413, zie bijlage). De toenmalige Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, dr. P. Winsemius, schreef in een brief van 11 oktober 2006 aan de Voorzitter van de Tweede Kamer dat hierdoor de milieubeoordeling van nieuwe werkzame stoffen en bestaande werkzame stoffen werd geharmoniseerd en dat er inhoudelijk geen belangrijke veranderingen waren.
Een gewasbeschermingsmiddel wordt slechts toegelaten als het voldoet aan bepaalde milieucriteria. Drie van deze criteria zijn nader uitgewerkt: ze hebben betrekking op de persistentie in de bodem (art. 5), de uitspoeling naar het grondwater (art. 6) en het risico voor waterorganismen (art. 7). De drie in de Nederlandse wetgeving opgenomen milieucriteria waaraan de toelaatbaarheid van een gewasbeschermingsmiddel getoetst dient te worden:
1. persistentie in de bodem:
DT50 < 90 dagen, grondgebonden residuen na 100 dagen < 70% van de begindosis, in combinatie met mineralisatiesnelheid > 5% binnen 100 dagen;
2. uitspoeling naar het grondwater:
concentratie in grondwater < 0,1 microgram/l of kleiner dan de toxicologische norm indien deze lager is dan 0,1 microgram/l, gesommeerde concentraties van gelijktijdig gebruikte middelen < 0,5 microgram/l;
3. risico’s voor waterorganismen piekconcentratie in oppervlaktewater:
- < 0,01 LC50 ‘acuut vis’ en < 0,01 EC50 ‘acuut Daphnia’ en < 0,1 NOEC ‘alg’
- over bepaald tijdsinterval gemiddelde concentratie in oppervlaktewater < 0,1 NOEC ‘chronisch vis en Daphnia’ en
- bioconcentratiefactor < 1000 voor biologisch goed afbreekbare werkzame stof < 100 voor biologisch slecht afbreekbare werkzame stof
De door de IUPAC beschreven milieu-eigenschappen van imidacloprid zijn als volgt:
Soil degradation (days) (aerobic) DT50 (typical): 191;
Fish - Acute 96 hour LC50 (mg l-1): 211;
Fish - Chronic 21 day NOEC (mg l-1): 9.02;
Aquatic invertebrates - Acute 48 hour EC50 (mg l-1): 85 [Daphnia magna] ;
Aquatic invertebrates - Chronic 21 day NOEC (mg l-1): 1.8 [Daphnia magna];
Algae - Chronic 96 hour NOEC, growth (mg l-1): 10;
Bio-concentration factor BCF: 0.61.
Daarmee voldoet imidacloprid niet aan twee van de drie in de Nederlandse wetgeving opgenomen milieucriteria, namelijk ten aanzien van de persistentie in de bodem en de uitspoeling naar het grondwater, maar is volgens de gehanteerde criteria geen risico voor waterorganismen. Onderzoek van Sanchez-Bayo en van Kreutzweiser et al. heeft echter aangetoond dat dit wel degelijk het geval is. Voor informatie over de oppervlaktewaterverontreiniging met imidacloprid, zie tabel in de bijlage. Ook recent onderzoek in het laboratorium van Paul van den Brink in Wageningen heeft bevestigd dat imidacloprid extreem giftig is voor waterorganismen, vooral na langdurige blootstelling.
Per 23 december 2005 is het Besluit uniforme beginselen gewasbeschermingsmiddelen in werking getreden, onder intrekking van het Besluit milieutoelatingseisen bestrijdingsmiddelen (Staatsblad 2005, 413, zie bijlage). De toenmalige Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, dr. P. Winsemius, gaf in een brief van 11 oktober 2006 de volgende toelichting aan de Voorzitter van de Tweede Kamer: "Op 23 juli 2005 is een besluit vastgesteld tot vereenvoudiging van het Besluit uniforme beginselen gewasbeschermingsmiddelen en tot intrekking van het Besluit milieutoelatingseisen bestrijdingsmiddelen. Hierdoor wordt de milieubeoordeling van nieuwe werkzame stoffen en bestaande werkzame stoffen geharmoniseerd. De bijbehorende uitvoeringsregeling is sterk ingekort ten opzichte van de bestaande regeling. Inhoudelijk zijn er geen belangrijke veranderingen. Besluit en uitvoeringsregeling zijn op 1 januari 2006 in werking getreden".
Bronnen:
Gezondheidsraad, Veldonderzoek voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen, Nr 2000/07, Den Haag, 14 maart 2000
http://www.gezondheidsraad.nl/sites/default/files/00@07N.PDF
IUPAC Pesticides Properties Database:
http://sitem.herts.ac.uk/aeru/iupac/397.htm
College voor de Toelating van Bestrijdingsmiddelen, jaarverslag 2005:
http://www.ctb.agro.nl/pls/portal/docs/PAGE/WEBSITE_CTB/ORGANISATIE/04JA...
Brief van dr. P. Winsemius van 11 oktober 2006 aan de Voorzitter van de Tweede Kamer:
http://ikregeer.nl/documenten/kst-29383-63
Link naar het onderzoek van Kreutzweiser et al:
http://www.boerenlandvogels.nl/content/high-toxicity-imidacloprid-aquati...