De Belgische Federale Overheidsdienst (FOD) Volksgezondheid raadt particuliere en professionele gebruikers van pesticiden aan om voorzorgsmaatregelen te nemen zodat toekomstige ouders en ouders van jonge kinderen zo weinig mogelijk worden blootgesteld aan deze producten. Als kinderen voor hun geboorte of op jonge leeftijd vaak of in grote mate aan pesticiden (gewasbeschermingsmiddelen en biociden) worden blootgesteld, zou dit kunnen bijdragen tot de ontwikkeling van leukemie. Dat is de conclusie van een studie in opdracht van de FOD Volksgezondheid door de Université catholique de Louvain (UCL). De onderzoekers hebben studies uit verschillende landen over pesticiden en leukemie bij kinderen met elkaar vergeleken. Uit hun berekeningen is een mogelijk verband tussen leukemie bij kinderen en blootstelling aan pesticiden tijdens de zwangerschap of de eerste levensjaren naar voor gekomen. Dit is het meest uitgesproken bij het gebruik van pesticiden binnenshuis.

Het is nauwelijks meer voor te stellen, maar tot in de jaren zeventig van de vorige eeuw was de patrijs (Perdix perdix) nog een doodnormale bewoner van het boerenland in allerlei delen van Nederland. Ondanks zijn nogal verborgen levenswijze kenden velen de kraaiende roep, de scharrelende paartjes (het mannetje heel waakzaam), de familiegroepen in de nazomer en de soms tientallen vogels tellende kluchten in de winter. Dit alles ondanks een achteruitgang die al aan de gang was en daarna heeft doorgezet. De huidige aantallen bedragen naar schatting maar enkele procenten van die rond 1950. De redenen voor de dramatische achteruitgang, die in heel West-Europa plaatsvond, zijn redelijk goed bekend. Door schaalvergroting in de landbouw verdwenen nestplaatsen, terwijl pesticidengebruik leidde tot voedseltekort voor de kuikens. In de winter zijn er onvoldoende mogelijkheden om te schuilen of voedsel te vinden.

Onderzoekers van onder andere de Iowa State University hebben aangetoond dat met behulp van langere cycli betere opbrengsten mogelijk zijn voor maïs en sojabonen. Kunstmest en pesticiden kunnen worden verminderd met 88 procent en toxines in het grondwater aanzienlijk worden teruggebracht. Daarbij bleef de oogst gelijk of nam zelfs toe.“Chemicaliën en pesticiden zijn handige gereedschappen om de landbouw aan te sturen in plaats van te leiden,” concluderen wetenschappers.

Wanneer hommels aan een combinatie van bestrijdingsmiddelen worden blootgesteld dan heeft dat gevolgen voor hun gedrag. En het tast ook het succes van de kolonie in haar geheel aan. Dat blijkt uit nieuw onderzoek (bijlage). Wetenschappers van de Royal Holloway, University of London trekken die conclusie op basis van experimenten. Ze stelden hommels, afkomstig uit veertig verschillende, jonge koloniën bloot aan twee soorten veelgebruikte pesticiden: neonicotinoïden en pyrethroïden. De onderzoekers zorgden ervoor dat de hommels aan dezelfde hoeveelheden bestrijdingsmiddelen werden blootgesteld als in ‘het echt’ gebeurt, wanneer de hommels in aanraking komen met bloemen die met bestrijdingsmiddelen zijn behandeld.
Uit het onderzoek blijkt dat hommels die aan pesticiden werden blootgesteld minder effectief op zoek gingen naar voedsel. De kolonie ontving dus ook minder voedsel en had minder energie om nieuwe werkers op te voeden. Ook bleken werkers die aan pesticiden waren blootgesteld vaker te verdwalen. Dat schrijven de onderzoekers in het blad Nature.

Het komt niet vaak voor dat je getuige wordt van het uitsterven van een hele klasse van dieren. We waren er niet toen de dinosauriërs verdwenen, en de dodo was gewoon maar één vogelsoort - het was niet zo dat alle vogelsoorten verdwenen. Maar volgens wetenschappers is dat precies wat er met amfibieën gaat gebeuren: Kikkers en andere soorten in de amfibieën klasse staan op het punt te verdwijnen, tenzij natuurbeschermers onmiddellijk actie ondernemen.

Autisme, ADHD, leer- en gedragsproblemen, kanker en astma nemen sterk toe bij kinderen in de Verenigde Staten. Een nieuw rapport maakt pesticiden mede verantwoordelijk voor deze gezondheidsproblemen. "De bescherming van onze kinderen is een fundamentele taak van het ouderschap, maar hoe moeten we dit doen als giftige stoffen, die de ontwikkeling van kinderen kunnen verstoren, vrij kunnen circuleren in onze economie?", zegt Sandra Steingraber, ecoloog en bekend auteur. "Het PAN rapport (bijlage) werpt een licht op een volledig vermijdbare tragedie waardoor een hele generatie kinderen niet een volledige persoonlijkheidsontwikkeling zal kunnen realiseren. Het beschrijft zowel een schending van de mensenrechten als ook een crisis van het gezinsleven".

De kwartelkoning (Crex crex) is een karakteristieke vogel van kruidenrijke hooilanden en grootschalige akkergebieden. Een groot deel van de kwartelkoningen in Nederland broedt in de hooilanden van de uiterwaarden van de grote rivieren. In het begin van de twintigste eeuw was de kwartelkoning een vrij algemene broedvogel in Nederland en Vlaanderen. Kwartelkoningen hebben in de laatste 100 jaar veel te lijden gehad van de intensivering van de landbouw. In 1968 werd de landelijke broedpopulatie geschat op 875 territoria. Sindsdien is het alleen maar bergafwaarts gegaan.

Bestrijdingsmiddelen die in het oppervlaktewater terechtkomen, kunnen toxisch zijn voor waterorganismen. Al meer dan een decennium speurt de Vlaamse Milieumaatschappij systematisch naar bestrijdingsmiddelen in oppervlaktewater. Het aantal gemeten stoffen evolueerde ondertussen tot een 100-tal in 2009. Frequent aangetroffen stoffen en 1 afbraakproduct (50 – 75 % van de metingen) zijn terbutylazine, MCPA, atrazine, metolachloor, diuron, chloortoluron, MCPP, oxadiazon, diflufenican, simazine, 2-hydroxy-atrazine, carbendazim en chloridazon. Vier bestrijdingsmiddelen en 1 afbraakproduct worden zelfs zeer frequent teruggevonden (75 – 96 % van de metingen): glyfosaat, bentazone, methylbenzothiazole, isoproturon en AMPA. De herbiciden bentazone, mecoprop (MCPP), metolachloor, propachloor en terbutylazine en het insecticide pirimicarb worden recent veel vaker teruggevonden dan in het begin van de jaren 2000. De jaargemiddelde concentraties voor bentazon, dichloorprop, metolachloor en terbutylazine stijgen duidelijk over de beschouwde periode.

De Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) is sinds 2000 van kracht. De KRW verplicht waterbeheerders tot actie om voor 2015 het watersysteem chemisch en ecologisch gezond te hebben. Sinds 2003 is HH Rijnland actief bezig om de KRW uit te werken. In het beheergebied van Rijnland zijn 45 wateren aangewezen als KRW waterlichaam. Dit zijn de grotere watersystemen (> 50 ha en polders met afwaterend oppervlak > 10 ha ) of gebieden met een Natura 2000 status. Kleine wateren, zoals poldersloten, vallen buiten de waterlichamen en worden gezien als achterliggend gebied. Uit de meetgegevens 2011 blijkt dat de huidige toestand van de 45 KRW waterlichamen vergelijkbaar is met voorgaande jaren: geen enkel waterlichaam voldoet aan een goede toestand.

De grote uitdaging voor de landbouw is te komen tot een robuuste, duurzame landbouw, die tegemoet komt aan de wensen van de samenleving nu en in de toekomst. Daarbij gaat het om een omschakeling naar teeltwijzen waarbij het huidige productieniveau kan worden gehandhaafd of vergroot, met een minimale belasting van het milieu. Om dat te bereiken moet de milieubelasting van bestrijdingsmiddelen verder omlaag. De mate waarin de milieunormen in het oppervlaktewater worden overschreden is sterk verschillend per regio. De grootste problemen voor wat betreft de milieubelasting zijn veelal te vinden in het westen van het land. In verhouding worden veel bestrijdingsmiddelen uit de bloembollenteelt, kasteelt en bloemisterij in te hoge concentraties in het oppervlaktewater aangetroffen. In gebieden met grootschalige teelten zoals bijvoorbeeld aardappelen en granen wordt door een kleiner aantal stoffen de milieunorm overschreden, maar wel op veel plaatsen in Nederland.