Gewas­beschermings­middelen blijven in normoverschrijdende gehalten voorkomen in de Maas

Uit het jaarrapport van RIWA-Maas, de vereniging van bedrijven die uit Maaswater drinkwater produceren, blijkt dat de streefwaarden van het Donau-, Maas- en Rijnmemorandum (afgekort: DMR-streefwaarden) in 2011 vaker overschreden werden dan in 2009 en 2010. Deze toename wordt vooral veroorzaakt door röntgencontrastmiddelen, genees­middelen (carbamazepine, metoprolol, sotalol, ibuprofen, metformine), industriële en consumenten­producten (EDTA, urotro­pine en fluoride), glyfosaat en zijn belangrijkste metaboliet AMPA. Het onkruidbestrijdingsmiddel glyfosaat geldt al jaren als probleemstof nummer één voor de bereiding van drinkwater uit Maaswater, maar ook andere gewas­beschermings­middelen blijven in normoverschrijdende gehalten voorkomen in de Maas.

- Het fenylureumherbicide chloortoluron werd alleen op het innamepunt Luik aangetroffen in concentraties boven de DMR-streefwaarde. Herbiciden op basis van de werkzame stof chloortoluron hebben in België een toelating als onkruidbestrijdingsmiddel in de teelt van spelt, triticale, wintergerst, wintertarwe en bij kwekerijen van fruitbomen en -struiken (appel- en perenbomen) en sierbomen en -heesters.
- Chloridazon, ook wel pyrazon of pyramin genoemd, een onkruidbestrijdingsmiddel dat in Nederland is toegelaten in de teelt van bieten, uien, kroten, bloembollen en bomen, werd in 2011 op de innamepunten Tailfer en Luik aangetroffen in concentraties boven de DMR-streefwaarde. Opmerkelijk zijn de hoge concentraties desfenylchloridazon die werden aangetroffen bij innamepunt Heel. Desfenylchloridazon is een stabiel afbraakproduct van chloridazon en werd in een pan-Europese studie het vaakst aangetroffen in grondwater boven de 0,1 μg/l. In de Main, een zijrivier van de Rijn, werd desfenylchloridazon in vergelijkbare concentraties aangetroffen in de periode 2009-2010 als in 2011 bij Heel.
- Glyfosaat werd in 2011 op de innamepunten Luik, Heel en Keizersveer aangetroffen in concentraties boven de DMR-streefwaarde. Meer dan 30% van de watermonsters overschreed de DMR-streefwaarde, terwijl de hoogste gehalten werden aangetroffen op de meetpunten Luik, Namêche en Eijsden. Op alle meetpunten werd in 2011 aminomethylfosfonzuur (AMPA) boven de DMR-streefwaarde aangetroffen, in totaal in meer dan 90% van de watermonsters. Glyfosaat spoelt af naar het oppervlaktewater en de rioolstelsels. In rioolwaterzuiveringsinstallaties wordt de stof echter nauwelijks afgebroken. In de gestuwde Maas wordt glyfosaat vervolgens geleidelijk omgezet in zijn belangrijkste metaboliet AMPA (aminomethylfosfonzuur). Wat de glyfosaatbelasting van de Maas betreft spannen naar verhouding vooral de stroomgebieden van de volgende waterlopen de kroon: de Franse bovenloop van de Maas, de Samber, de Jeker, de Geleenbeek, de Thornerbeek en de Maasnielderbeek. Het betreft in alle gevallen waterlopen waarop veel (in Frankrijk en België deels nog ongezuiverd) huishoudelijk afvalwater wordt geloosd.
- Metolachloor werd in 2011 één keer boven de DMR-streefwaarde aangetroffen op de innamepunten Luik (6 juli) en Brakel (18 juli). Metolachloor is met ingang van 30 november 2002 niet langer toegelaten in de Europese Unie (Verordening 2002/2076/EG). Vanaf 1 april 2005 is het stereo-isomeer s-metolachloor in de Europese Unie toegelaten als herbicide tot 31 maart 2015 (Richtlijn 2005/3/EG). In Nederland is s-metolachloor toegelaten als onkruidbestrijdingsmiddel in de teelt van maïs, bieten, cichorei en pennenteelt van witlof, aardbeien, tulpen en bonen.
- In 2011 nog enkele overschrijdingen van DMR-streefwaarden geconstateerd van de stoffen: bentazon (1x, Brakel), carbetamide (1x, Luik), dimethomorf (1x, Keizersveer), linuron (1x Luik), sebutylazine (1x, Luik) en terbutylazine (1x, Luik). Op het meetpunt Luik werd de som voor de gehele groep gewasbeschermingsmiddelen, met een streefwaarde van 0,5 μg/l, in meer dan 9% van het aantal watermonsters overschreden.

Bronnen: Vlaams infocentrum voor land- en tuinbouw, 23 juli 2012
http://www.vilt.be/Waterkwaliteit_Maas_is_wat_verslechterd_in_2011
RIWA: De kwaliteit van het Maaswater in 2011 (bijlage)
RIWA: Glyfosaat en AMPA in het stroomgebied van de Maas (2006), bijlage